Ικαρία- κεφάλαιο 1

 

Η Κατάληψη της Ικαρίας

Ο ήλιος έδυε πίσω από τα βουνά της Ικαρίας όταν ο Πλοίαρχος Μεχμέτ Αλί σήκωσε τα κιάλια και κοίταξε τις ακτές του νησιού. Τρεις μήνες είχαν περάσει από εκείνη την καταραμένη μέρα πάνω από το Αιγαίο. Τρεις μήνες από τότε που το F-16 της Αϊσέ συγκρούστηκε με το ελληνικό αεροσκάφος στον ανόητο αυτό χορό του θανάτου που αποκαλούσαν "περιπολία".

Κρατούσε ακόμα το τελευταίο της μήνυμα στο ραδιόφωνο: "Μεχμέτ, μ' ακούς; Το σύστημα δεν ανταποκρίνεται..." Μετά, σιωπή. Μόνο η φλόγα στον ουρανό και τα συντρίμμια που έπεφταν σαν δάκρυα μετάλλου στη θάλασσα.

Η Αφύπνιση

Στην καμπίνα του, περιτριγυρισμένος από χάρτες και αναφορές, ο Μεχμέτ είχε ξανασκεφτεί τα πάντα. Τι έκανε η Αϊσέ εκεί πάνω; Μια περιπολία ρουτίνας, είχαν πει. Αλλά τίποτα δεν ήταν ρουτίνα όταν δύο μαχητικά παίζουν τον χορό της εξουσίας πάνω από νερά που και οι δύο λαοί θεωρούν δικά τους.

"Πατρίδα", μουρμούρισε κοιτάζοντας τη σημαία που κυμάτιζε στον αέρα. Τι σήμαινε αυτή η λέξη όταν έπαιρνε τη γυναίκα που αγαπούσες; Τι σήμαινε όταν σε έκανε να σκοτώνεις ανθρώπους που δεν είχες συναντήσει ποτέ, που δεν σου είχαν κάνει τίποτα προσωπικά;

Η Απόφαση

Στη σκοτεινή γωνία της καρδιάς του, μια ιδέα άρχισε να φυτρώνει. Αν οι πολιτικοί και οι στρατηγοί τους θεωρούσαν το Αιγαίο πεδίο μάχης, τότε ας τους έδειχνε τι σήμαινε πραγματικά η μάχη. Αν η "εθνική κυριαρχία" άξιζε το αίμα της Αϊσέ, τότε ας την κατακτούσε.

Άρχισε να μιλάει με τα πληρώματα των άλλων δύο πλοίων του σμήνους. Άνδρες που είχαν χάσει φίλους, αδέρφια, παιδιά σε αυτόν τον ατέρμονα χορό της εντάσεως. Τους μίλησε για την Αϊσέ, για τη σπατάλη της ζωής, για την αλλαγή που έπρεπε να έρθει.

"Δεν πολεμάμε για τη γη", τους είπε μια νύχτα, καθώς τα πλοία τους έπλεαν σιωπηλά προς τα ελληνικά νερά. "Πολεμάμε για να αποδείξουμε πόσο άδικα είναι αυτά που μας βάζουν να κάνουμε."

Η Κατάληψη

Η Ικαρία εμφανίστηκε στον ορίζοντα σαν μια σκοτεινή σκιά τη νύχτα. Τα τρία τουρκικά πολεμικά πλοία πλησίασαν τις ακτές χωρίς αντίσταση. Οι λίγοι κάτοικοι του παραλιακού χωριού ξύπνησαν με τον ήχο των μηχανών και το φως των προβολέων.

Ο Μεχμέτ δεν ήθελε αίμα. Όχι άλλο αίμα. Οι άνδρες του απλώς κατέλαβαν το λιμάνι και τον φάρο. Κανένας πυροβολισμός, καμία βία. Μόνο μια ήσυχη, σταθερή παρουσία που έλεγε στον κόσμο: "Δείτε τι γίνεται όταν παίζονται  παιχνίδια με τις ζωές μας."

Το Μήνυμα

Όταν ο ήλιος ανέτειλε, ο Πλοίαρχος στάθηκε στο λιμάνι της Ικαρίας και κοίταξε την απέραντη θάλασσα. Στα χέρια του κρατούσε έναν ασύρματο πομπό.

"Προς όλους όσους ακούτε", μετέδωσε στις συχνότητες που ήξερε πως παρακολουθούσαν και οι δύο πλευρές. "Είμαι ο Πλοίαρχος Μεχμέτ Αλί του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού. Έχω καταλάβει την Ικαρία όχι για την Τουρκία, όχι για την Ελλάδα, αλλά για όλους όσους έχασαν αγαπημένους τους πρόσωπα σε αυτόν τον  ακήρυχτο πόλεμο που δεν έπρεπε ποτέ να αρχίσει."

Η φωνή του ηχούσε καθαρή πάνω από το κύμα. "Η γυναίκα μου, η Αϊσέ, πέθανε πάνω από αυτά τα νερά. Όχι για την άμυνα της πατρίδας της, αλλά για την εξυπηρέτηση της παράνοιας των πολιτικών. Αυτό το νησί θα είναι ένα μνημείο για όλους όσους πέθαναν άδικα, και μια υπενθύμιση πως η αληθινή εχθρότητα δεν βρίσκεται πέρα από τα σύνορα, αλλά μέσα στα γραφεία όσων μας στέλνουν να πεθάνουμε."

Η Αντίδραση

Οι ραδιοφωνικές συχνότητες έβραζαν. Και οι δύο κυβερνήσεις καλούσαν τον Μεχμέτ να παραδοθεί, να επιστρέψει, να σταματήσει αυτή την "τρέλα". Αλλά η φωνή του έφτασε σε πολλές καρδιές που πονούσαν.

Στην Αθήνα, η μητέρα ενός νεαρού πιλότου που είχε χαθεί σε μια προηγούμενη ένταση άκουσε τα λόγια του και έκλαψε. Στην Κωνσταντινούπολη, ένας παλιός ναύτης που είχε χάσει τον γιο του έγραψε στις εφημερίδες υποστηρίζοντας τον "τρελό" Πλοίαρχο.

Η Διακήρυξη

Την τέταρτη ημέρα, ο Μεχμέτ στήθηκε μπροστά σε ένα μικρό τραπέζι στο λιμάνι της Ικαρίας. Δημοσιογράφοι από ολόκληρο τον κόσμο είχαν καταφέρει να φτάσουν στο νησί με αλιευτικά σκάφη. Οι κάμερες τον κοίταζαν περιμένοντας.

"Ως Πλοίαρχος των Ελεύθερων Ναυτικών Δυνάμεων της Ικαρίας", άρχισε με σταθερή φωνή, "ανακυρήσσω αυτό το νησί ως ελεύθερο έδαφος. Όχι τουρκικό, όχι ελληνικό, αλλά ανθρώπινο. Ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να ζουν χωρίς να φοβούνται τα σύνορα που δημιούργησαν οι πολιτικοί τους."

Τα φλας των φωτογραφικών μηχανών άστραφταν. "Όποιος από τους κατοίκους δεν επιθυμεί να παραμείνει υπό αυτό το νέο καθεστώς, είναι ελεύθερος να αποχωρήσει με πλήρη σεβασμό και βοήθεια. Και όποιος από την Ελλάδα ή την Τουρκία - ή από οπουδήποτε αλλού - θέλει να έρθει να ζήσει εδώ ως ελεύθερος άνθρωπος, είναι καλοδεχούμενος."

Πυρετός στις Πρωτεύουσες

Στο Γενικό Επιτελείο της Αθήνας, τα τηλέφωνα δεν σταματούσαν να χτυπούν. Ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας καταστρόφιζε το γραφείο του. "Πώς άφησαν έναν Τούρκο να κατακτήσει ελληνικό έδαφος;" φώναζε στους συνεργάτες του.

Στην Άγκυρα, η κατάσταση δεν ήταν καλύτερη. Ο Τούρκος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου κοίταζε τον χάρτη του Αιγαίου με σκοτεινό βλέμμα. "Ένας αξιωματικός μας έχει γίνει αποστάτης και παραδίδει τουρκικά πολεμικά πλοία στους Έλληνες", μουρμούριζε.

Αλλά η πραγματικότητα ήταν πιο περίπλοκη. Ο Μεχμέτ δεν είχε παραδώσει τίποτα σε κανέναν. Είχε απλώς αρνηθεί να παίξει το παιχνίδι τους.

Η Νέα Καθημερινότητα

Στην Ικαρία, η ζωή είχε πάρει έναν παράδοξα φυσιολογικό ρυθμό. Οι τρεις ταβέρνες του νησιού σέρβιραν τουρκικό καφέ και ελληνικούς μεζέδες στους ναύτες. Τα παιδιά του χωριού έμαθαν τις πρώτες τουρκικές λέξεις, ενώ οι ναύτες προσπαθούσαν να πουν "καλημέρα" στα ελληνικά.

Από τις εκατό περίπου οικογένειες που ζούσαν στο νησί, μόνο δεκαπέντε επέλεξαν να φύγουν. Οι υπόλοιπες παρέμειναν, περισσότερο από περιέργεια παρά από πεποίθηση. Παράλληλα, μικρές βάρκες άρχισαν να φτάνουν κρυφά τη νύχτα, φέρνοντας ανθρώπους από την Ελλάδα και την Τουρκία - κυρίως νέους που είχαν κουραστεί από τον εθνικισμό και τις εντάσεις.

Ο Ναυτικός Αποκλεισμός

Γύρω από την Ικαρία, ένας αόρατος κύκλος σιδήρου είχε σχηματιστεί. Τουρκικά και ελληνικά πολεμικά πλοία κρουαζάραν σε απόσταση δέκα ναυτικών μιλίων από το νησί, παρακολουθώντας ο ένας τον άλλον με τη ίδια προσοχή που πριν αφιέρωναν στον "εχθρό".

Οι διοικητές των δύο στόλων αντάλλασσαν κρυπτογραφημένα μηνύματα καθημερινά. Κανένας δεν ήθελε να κάνει την πρώτη κίνηση που θα μπορούσε να πυροδοτήσει κάτι μεγαλύτερο. Ο Μεχμέτ είχε δημιουργήσει ένα αδιέξοδο που κανείς δεν ήξερε πώς να το λύσει.

Η Διπλωματική Αναζήτηση

Στα Βρυξέλλες, σε ένα διακριτικό ξενοδοχείο κοντά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δύο έμπειροι διπλωμάτες καθόντουσαν αντικριστά. Ο Δημήτρης Κωνσταντίνου από την πλευρά της Ελλάδας και ο Χασάν Οζτούρκ από την Τουρκία είχαν περάσει αμέτρητες ώρες σε παρόμοιες συναντήσεις τα τελευταία χρόνια.

"Αυτή η φορά είναι διαφορετικό", είπε ο Κωνσταντίνου ανακατεύοντας τον καφέ του. "Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον Μεχμέτ ως συνηθισμένο αποστάτη. Έχει κερδίσει την συμπάθεια πολλών ανθρώπων."

Ο Οζτούρκ έγνεψε. "Στην Τουρκία, δεκάδες συγγενείς στρατιωτικών που έχασαν παιδιά έχουν γράψει ανοιχτές επιστολές υποστηρίζοντάς τον. Είναι σαν να μίλησε εκ μέρους όλων όσων πονούν."

Η Πρόταση της Ευρώπης

Μετά από τρεις εβδομάδες συνεχών διαπραγματεύσεων, η λύση ήρθε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ύπατη Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική πρότεινε ένα πρωτοφανές βήμα: ένα μικτό ελληνοτουρκικό κλιμάκιο θα καλούσε τον Πλοίαρχο Μεχμέτ σε διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

"Δεν θα τον αντιμετωπίσουμε ως εγκληματία", ήταν η διατύπωση της πρότασης. "Θα τον αντιμετωπίσουμε ως άνθρωπο που έκανε μια απελπισμένη πράξη και τώρα χρειάζεται να βρούμε μαζί του έναν δρόμο προς τα εμπρός."

Όταν το μήνυμα έφτασε στην Ικαρία μέσω ραδιοφώνου, ο Μεχμέτ στάθηκε στο λιμάνι κοιτάζοντας τον ορίζοντα. Για μια στιγμή σκέφτηκε την Αϊσέ, τι θα έλεγε για όλα αυτά. Μετά πήρε τον πομπό στα χέρια του.

Η Απάντηση

"Προς το ελληνοτουρκικό κλιμάκιο και την Ευρωπαϊκή Ένωση", η φωνή του ηχούσε σταθερή και αποφασιστική πάνω από τα κύματα. "Εκτιμώ την πρότασή σας, αλλά δεν επιθυμώ καμία διαπραγμάτευση."

Η σιωπή που ακολούθησε ένιωσε να εκτείνεται σε ολόκληρο το Αιγαίο.

"Η Ικαρία είναι πλέον ελεύθερο έδαφος. Όχι προσωρινά, όχι για διαπραγμάτευση, αλλά οριστικά. Δεν ζητώ την αναγνώριση αυτού του status quo - το ανακοινώνω. Οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας έχουν δύο επιλογές: να το αποδεχτούν ή να προσπαθήσουν να το αλλάξουν με τη βία."

Η φωνή του έγινε πιο απαλή, σχεδόν θλιμμένη. "Αν επιλέξουν τη βία, θα αποδείξουν απλώς αυτό που ήδη γνωρίζω - ότι δεν έμαθαν τίποτα από όλα αυτά τα χρόνια αίματος στο Αιγαίο. Αν το αποδεχτούν, τότε ίσως υπάρχει ελπίδα να σταματήσουν να θυσιάζουν τα παιδιά τους για χάρτες και σημαίες."

Κλείνοντας τον πομπό, γύρισε προς τους άνδρες του που είχαν συγκεντρωθεί γύρω του. "Προετοιμαστείτε", τους είπε ήσυχα. "Η αληθινή δοκιμασία μόλις αρχίζει."